Tiroit hastalıkları Ülkemizde ve Dünyada yaygın olarak görülen bir hastalık grubudur. Toplumun %2’sinde görülen tiroit hastalığı birçok nedene bağlı olarak gelişebildiği gibi en önemli sebeplerinden biri de iyot yetersizliğidir. Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Memorial Wellness Sağlıklı Yaşam Danışmanı Doç. Dr. Gökhan Özışık, iyot yetersizliğine ve fazlalığına bağlı olarak gelişen tiroit hastalıkları hakkında bilgi verdi.

KADINLARDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR

Kilo kaybı, kilo verememe, halsizlik gibi şikayetlerle ortaya çıkabilen tiroit hormonundaki düzensizlikler zamanla kişinin yaşam kalitesini de düşürmektedir. Tiroit hastalarının neredeyse %95’i kadındır. Kadınlarda, erkeklere göre 15-20 kat daha fazla görülmektedir. Tüm yaşlarda ortaya çıktığı söylenebilse de 30-50 yaş arasında daha sıklıkla ortaya çıkabilmektedir. Vücut sağlığı için büyük önem taşıyan tiroit hormonundaki dengesizlikler diğer organ ve sistemlerin çalışmasını da olumsuz etkileyebilmektedir.

İYOT HAYATİ BİR ELEMENTTİR

Metabolizma için hayati bir element olan iyot, fiziksel ve zihinsel fonksiyonların çoğunda rol oynamaktadır. Başta tiroit bezinin iyi çalışması ve yeterli hormon üretmesi olmak üzere fazla yağların yakılmasından bağışıklık sistemi ve vücudun ihtiyaç duyduğu enerji seviyesinin idamesine kadar birçok metabolik süreç için mutlaka dışarıdan alınması gerekmektedir.

SEBZE MEYVELERDE İYOT YETERSİZ OLABİLİR

İyot, doğada en çok toprak ve deniz suyunda bulunmaktadır. Mineral formu suda çözüldüğünden erozyonla birlikte kayba uğramaktadır. Deniz suyundaki iyot ise; deniz yosunları/bitkileri ve balık/kabuklu deniz hayvanlarında birikmektedir. Uzun süreli yağışların olması topraktaki iyodu uzaklaştırmakta ve yetişen sebze ve meyvelerde iyot eksikliğine neden olabilmektedir. Bu yiyeceklerle beslenen kişilerde de guatr oluşmasına yol açabilmektedir.

GÜNLÜK İYOT İHTİYACIM NE KADAR?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyaçları:

• 0-5 yaş arasında: 90 mikrogram/gün
• 6-12 yaş arasında: 120 mikrogram/gün
• Genç erişkinlerde ve erişkinlerde:150 mikrogram/gün
• Hamilelerde ve emzirme sırasında: 200 mikrogram/gün

Günlük ihtiyaç hamilelerde 1.5, emziren annelerde ise 2 kat artar. Tiroit bezi dışında meme dokusu da iyotu tutma yeteneğine sahiptir (süte geçebilmesi için).

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İYOT KAYNAĞI

Süt dışındaki yiyecekler ve içme suyundaki iyot miktarı insanlar için, besi hayvanlarının doğal yemlerindeki iyot miktarı da hayvanlar için yetersizdir. Diğer taraftan, endüstriyel besicilik (gerek süt hayvanlarına takviye yapılması, gerek bu hayvanlardan elde edilen ürünlerin işlenmesi ve hijyen teknikleri esnasında kullanılan iyotlu çözeltiler), dolaylı olarak insanlarda iyot fazlalığına da yol açabilmektedir. Süt ve süt ürünleri en önemli iyot kaynağı besinlerdir. Doğal iyot içerenler işlenmemiş deniz tuzu ve kaya tuzudur.

İŞLENMİŞ SÜTTE İYOT MİKTARI DÜŞER

Organik süt ve süt ürünlerinde, ilave yapılmadığı için iyot daha düşük olabilmektedir. Mevsimsel ve coğrafi farklılıklar da sütteki iyot miktarı üzerinde etkilidir. Genellikle kışın iki kat daha fazladır. Isıl işlem ve pastörizasyon da sütteki iyot miktarını %25’e varan oranlarda düşürmektedir.

BAŞKA HASTALIKLARI DA TETİKLEYEBİLİR

Yetersiz alındığında ödem, üşüme, kilo alma, kronik yorgunluk, libido azalması/subfertilite (gebe kalmakta güçlük), entellektüel beceri/kapasitede azalma ve sık hasta olmaya neden olabileceği gibi iyot eksikliğinin meme kanseri ile de ilişkili olabileceği gösterilmiştir. Yeterli alınmasına rağmen idrarda yapılan ölçümlerde iyotun düşük olması ise; diğer vitamin ve minerallerin eksikliği de eşlik ediyorsa glüten intoleransı, bağırsak flora bozukluğu gibi emilim ile ilgili bir problemi düşündürmektedir.

Yayınlanma Tarihi: 01 Ekim 2015